www.klasa3cpg1.fora.pl

[djanaa]

Napoleon Bonaparte

Napoleon Bonaparte urodził się 15 sierpnia 1769 r. w Ajaccio na Korsyce. Wykształcenie zdobył w francuskich szkołach wojskowych. Karierę wojskową rozpoczął w roku 1786 w stopniu podporucznika. W 1791 r. uzyskał awans na porucznika. Odznaczył się podczas oblężenia Tulonu (1793 r.). Za zasługi w zdobywaniu tego portu został w początkach 1794 r. awansowany na generała brygady. W 1795 r. stłumił rojalistyczne powstanie w Paryżu, ratując tym samym Dyrektoriat. W marcu 1796 r. otrzymał dowództwo nad Armią Italii, która cieszyła się nienajlepszą opinią. W ciągu kilku tygodni generał Bonaparte dokonał jej reorganizacji, tak że wkrótce Armia Italii zaczęła odnosić fantastyczne zwycięstwa nad Austriakami (Lodi, Arcole, Rivoli). Kampania włoska 1796 - 1797 zakończyła się dla Napoleona sukcesem i europejską sławą zwycięscy. Doprowadził do korzystnego dla Francji pokoju w Campo Formio (17 października 1797 r.). Następnie Dyrektoriat powierzył mu dowództwo nad Armią Wschodu. Wraz z nią, w maju 1798 r., wyruszył do Egiptu, by podporządkować sobie ten strategiczny (w walce z Anglikami) rejon. Dowodzone przez niego wojska francuskie opanowały Maltę, odniosły zwycięstwo w bitwie pod Piramidami. Jednak sukcesy Napoleona zostały zniweczone przez klęskę floty francuskiej pod Abu Kirem. Kiedy dowiedział się o utracie przez wojska francuskie północnej Italii, postanowił wracać do kraju. Po powrocie do Francji, dokonał zamachu stanu 18 Brumaire'a 1799 r. (9 - 10 listopada). Dyrektoriat został obalony, a Napoleon przejął władzę w kraju jako pierwszy konsul. Konstytucja z grudnia 1799 (tzw. konstytucja roku VIII) władzę wykonawczą powierzała wprawdzie trzem konsulom, ale w rzeczywistości o wszystkim decydował tylko pierwszy konsul (czyli Napoleon Bonaparte), a pozostali dwaj (Sieyes i Ducos) przez cały okres sprawowania swojego urzędu pozostawali w cieniu. Celem Napoleona Bonaparte było przywrócenie porządku publicznego we Francji (czyli uporządkowanie skarbu, zaprowadzenie ładu i spokoju w kraju oraz rozwój przemysłu). Napoleon przeprowadził reformy w dziedzinie administracji. Została ona scentralizowana, a hierarchiczny system urzędów (prefekci dysponujący szerokim zakresem władzy, podprefekci i merowie) zastąpił wprowadzone w okresie Rewolucji formy samorządu. Wszystkie urzędy podporządkowano centralnym władzom w Paryżu. Zreorganizowano sądownictwo i rozbudowano aparat policyjny, na którego czele stanął Józef Fouché. Przywrócono zasadę nieusuwalności sędziów, którzy byli teraz urzędnikami państwowymi mianowanymi przez pierwszego Konsula. Dla konsolidacji nowego ustroju niezbędna była reforma finansów. Napoleon powołał w 1800 r. Bank Francji, który otrzymał monopol emisji pieniądza i miał udzielać przedsiębiorcom kredytów, co ułatwiło inwestycje i przyspieszyło kapitalistyczne przemiany w gospodarce. W 1803 r. jako walutę wprowadzono franka o równowartości pięciu gramów srebra - słynny "frank germinal" zachował stabilność aż do roku 1914. Reformy finansowe pozwoliły na szybkie opanowanie inflacji i uzyskanie równowagi budżetowej. Szeroką opieką otoczył Napoleon przemysł, położył też nacisk na poprawę stanu komunikacji. Konieczne stało się także uspokojenie nastrojów społecznych. Jednym z większych sukcesów w tej dziedzinie była pacyfikacja Wandei, gdzie trwało rojalistyczne powstanie. Ogłoszona została amnestia dla emigrantów politycznych z czasów Rewolucji (głównie szlachta i arystokracja). Mogli oni obejmować urzędy w kraju, jednak nie mieli praw do skonfiskowanych im wcześniej majątków. Kolejnym etapem było przywrócenie spokoju religijnego w kraju. W lipcu 1801 r. został zawarty konkordat z Stolicą Apostolską. Religia rzymskokatolicka została uznana za religię przeważającej części Francuzów. Przywrócono kult religijny. Zakończenie wojny domowej społeczeństwo przyjęło z ulgą i entuzjazmem. Wprowadzono kodeks karny i handlowy, które zabraniały organizowania strajków i zakładania organizacji robotniczych. W 1804 r. ogłoszono Kodeks Cywilny (potocznie zwany Kodeksem Napoleona), który gwarantował równość wszystkich wobec prawa, a także nienaruszalność własności prywatnej oraz wolność osobistą i sumienia. Kodeks ten wywarł ogromny wpływ na prawodawstwo krajów zależnych politycznie od Francji. Pierwszy konsul mógł się też poszczycić sukcesami na arenie międzynarodowej. Po zwycięstwie nad Austriakami w bitwie pod Marengo (2 czerwca 1800 r.) autorytet Bonapartego znacznie wzrósł. Wojskom francuskim udało się odzyskać Włochy. 9 lutego 1800 r. został podpisany francusko - austriacki traktat w Lunéville, który potwierdził francuskie zdobycze terytorialne we Włoszech, w Belgii i nad Renem. Uznano też istnienie republik: Batawskiej, Helweckiej i Cisalpińskiej, w których wpływy miała Francja. 25 marca 1801 r. w Amiens Francja zawarła pokój z Anglią. Tym samym zakończył się dziesięcioletni okres nieustannych wojen. Pokój jednak nie trwał długo i wojna z Anglią wybuchła już w roku 1803. Armie francuskie odnosiły sukcesy na lądzie, jednak aby pokonać Anglię, Francja musiała zniszczyć jej marynarkę. Zamiar ten nie powiódł się - to flota angielska odniosła pod Trafalgarem (21 października 1805) zwycięstwo nad flotami francuską i hiszpańską.
W roku 1802 r. wzmocniona została władza pierwszego konsula, któremu uchwała Senatu z sierpnia tego roku przyznała prawo do przedkładania Senatowi swojego następcy. Ponadto pierwszy konsul uzyskał prawo zawierania traktatów pokojowych i przymierzy, prawo stosowania prawa łaski i wyznaczania dwóch pozostałych konsulów. W sierpniu 1802 r. zorganizowano także plebiscyt (Napoleon był pionierem w stosowaniu plebiscytów), który opowiedział się za dożywotnim przedłużeniem mandatu Bonapartego. W maju 1804 r. ogłoszono tak zwaną konstytucję roku XII, która zapowiadała wprowadzenie nowego ustroju - dziedzicznego cesarstwa. 2 grudnia 1804 r. odbyła się koronacja Napoleona na cesarza Francuzów. Napoleon sam włożył sobie koronę na głowę, a następnie koronował swoją żonę Józefinę. Nie była to improwizacja, lecz zaplanowane działanie, a papież został wcześniej poinformowany, że Napoleon sam się ukoronuje. Inaczej niż pozostali monarchowie europejscy, Napoleon był władcą z woli ludu, a nie z woli Boga. W roku następnym (1805) Napoleon koronował się na króla Włoch. W okresie napoleońskim zreorganizowany został system edukacyjny. Nauczanie odbywało się na trzech poziomach: podstawowym (prowadzonym głównie przez duchownych), średnim (w liceach i kolegiach gminnych) oraz wyższym. W okresie Cesarstwa matura nabrała prestiżu - jej posiadanie stawało się przepustka do elity. W 1806 r. został powołany Uniwersytet Cesarski, który miał kształcić przyszłe kadry urzędnicze. W roku 1808 przywrócono zlikwidowane przez Rewolucję tytuły szlacheckie. Napoleon postanowił też stworzyć tzw. nową arystokrację, w której skład wejść mieli członkowie rodziny cesarskiej, marszałkowie i generałowie oraz wyżsi urzędnicy państwowi.

W roku 1805 ukształtowała się trzecia koalicja wymierzona przeciw Francji. W jej skład weszła Wielka Brytania, Rosja, Austria, a także Szwecja i Neapol. Napoleon pokonał armię austriacką pod Ulm, a 2 grudnia 1805 r. odniósł błyskotliwe zwycięstwo nad wojskami austriackimi i rosyjskimi pod Austerlitz. W tej tak zwanej "bitwie trzech cesarzy" z pola bitwy uciekać musieli car Aleksander I i cesarz Franciszek II. Oba te zwycięstwa przyczyniły się do zawarcia korzystnego dla Francji pokoju w Preszburgu (dziś Bratysława, 26 grudnia 1805 r.). Jego skutkiem całkowite pozbawienie Austrii wpływów we Włoszech, ale także w Niemczech. Tu w roku 1806 został utworzony Związek Reński pod hegemonią Francji (Napoleon miał decydować o polityce zagranicznej państw wchodzących w skład federacji i dowodzić ich siłami zbrojnymi). W ten sposób Święte Cesarstwo Rzymskie Narodu Niemieckiego właściwie przestało istnieć. W sierpniu 1806 Franciszek II zrzekł się tytułu cesarza Niemiec i przyjął imię Franciszka I - dziedzicznego cesarza Austrii. Fakt powstania Związku Reńskiego zaniepokoił Prusy, które zażądały rozwiązania Związku i natychmiastowego wycofania wojsk francuskich za Ren. Napoleon oczywiście nie uległ żądaniom pruskim i wobec tego doszło do wojny francusko - pruskiej. Zakończyła się ona kompromitującą klęską Prus, które 14 października 1806 r. zostały pokonane w bitwie pod Jeną (dowodził Napoleon) i pod Auerstedt (dowodził marszałek Davout). Wkrótce Napoleon na czele swych wojsk wkroczył do Berlina. Następnie wkroczył na ziemie polskie i wezwał Polaków do chwycenia za broń. Polacy opowiedzieli się po jego stronie. Zaczęli tworzyć własne siły zbrojne i polską administrację na wyzwalanych z rąk pruskich ziemiach. Napoleon wkroczył do Warszawy, jednak bitwa z Rosjanami pod Pruską Iławą pozostała nierozstrzygnięta. Dopiero po zwycięstwie w bitwie pod Frydlandem (14 czerwca 1807 r.) zmusił Rosję (i pokonane już wcześniej Prusy) do zawarcia Traktatu w Tylży (7 i 9 lipca 1807). W jego wyniku z odebranych Prusom ziem II i III zaboru utworzone zostało zależne od Francji Księstwo Warszawskie (utworzono je 22 lipca 1807 r.). Gdańsk natomiast uzyskał status wolnego miasta. Rosja zobowiązywała się zerwać stosunki dyplomatyczne z Anglią i przystąpić do blokady kontynentalnej. Po klęsce pod Trafalgarem flota francuska przestała istnieć. Bez niej pokonanie Anglii, która po traktacie tylżyckim została ostatnim wrogiem Francji, było niemożliwe. Tak narodziła się koncepcja blokady gospodarczej, która miała doprowadzić Anglię do ruiny gospodarczej i tym samym zniechęcić do wojny z napoleońska Francją. Dlatego 21 listopada 1806 cesarz Napoleon wydał w Berlinie dekret o blokadzie kontynentalnej, zabraniający cesarstwu i państwom sojuszniczym (zależnym) utrzymywania jakichkolwiek stosunków gospodarczych z Anglią. Blokada jednak nie spełniła swojej funkcji. Pod koniec 1807 r. wszystkie mocarstwa europejskie (z wyjątkiem Szwecji) wprowadziły blokadę kontynentalną, doprowadzając tym samym do załamania gospodarczego w Anglii w 1808 r. Jednak wskutek rozwoju przemytu i niestosowaniu się przez Rosję do zarządzeń, blokada nie była szczelna. W 1808 r. wojska francuskie wkroczyły do Hiszpanii, tym samym Francja zaangażowała się w długą i nie przynoszącą większych sukcesów wojnę. Negatywnym jej skutkiem był fakt, że angażowała ona spore siły wojskowe, co osłabiało siły francuskie. W 1809 r. Austria wypowiedziała Francji wojnę, którą ostatecznie przegrała. Na mocy zawartego w październiku 1809 r. traktatu wiedeńskiego Austria utraciła na rzecz Francji część swych terytoriów. Utraciła też na rzecz Księstwa Warszawskiego północną część Galicji z Krakowem i Lublinem. W 1811 r. stosunki francusko-rosyjskie zaostrzyły się, co było skutkiem między innymi nieprzestrzeganiem przez Rosję blokady kontynentalnej i groźbą ataku rosyjskiego na Księstwo Warszawskie. Wojna z Rosją wybuchła 21 czerwca 1812 r. (otrzymała ona nazwę tzw. "drugiej wojny polskiej"). przeciwko Rosji Napoleon zmobilizował armie całej zależnej od siebie Europy oraz posiłkowe korpusy austriacki i pruski. W sumie ponad 600 tys. żołnierzy. Wielka Armia przekroczyła Niemen 24 czerwca 1812 r. Tymczasem Rosjanie obrali strategię unikania starcia i cały czas cofali się, wciągając tym samym Wielką Armię w głąb kraju. Jednocześnie Rosjanie stosowali taktykę spalonej ziemi, tak żeby armia najeźdźcza nie mogła się wyżywić rosyjską żywnością. W sierpniu wojska francuskie wkroczyły do Smoleńska, a po bitwie pod Borodino (7 września 1812 r.) Wielka Armia stanęła w stolicy Cesarstwa Rosyjskiego - w Moskwie. Napoleon był pewny, że zajęcie stolicy skłoni cara Aleksandra I do wystąpienia z prośbą o pokój. Zawiódł się jednak, francuskie poselstwa były bowiem odsyłane z Carskiego Sioła (bez dopuszczenia ich do cara) z kwitkiem. Aleksander I nie myślał o kapitulacji, a społeczeństwo rosyjskie popierało go, widząc w tej wojnie wojnę narodową. Tymczasem w zajętej przez Francuzów Moskwie wybuchł długotrwały i rozległy pożar (spowodowany przez Rosjan), a z Paryża dochodziły niepokojące wieści (próba zamachu stanu). W październiku Napoleon postanowił opuścić wraz ze swą armią Moskwę. 24 października 1812 r. po bitwie pod Małojarosławcem naczelny dowódca armii rosyjskiej Kutuzow zmusił Wielką Armię, by wracała tą samą drogą, którą maszerowała na Moskwę. Miało to tragiczne skutki dla wojsk napoleońskiej, które musiały wracać przez ogołocone i pozbawione żywności tereny. Do tego zima nadeszła wyjątkowo wcześnie. W wyniku zimna i głodu stan liczebny Wielkiej Armii szybko topniał. W listopadzie 1812 r. resztki Wielkiej Armii udało się pomyślnie przeprowadzić przez Berezynę. Kampania rosyjska roku 1812 zakończyła się całkowita klęska Napoleona. Już w początkach 1813 r. wojska rosyjskie wkroczyły do Warszawy. Klęska Napoleona spowodowała spory szok w Europie. Od Francji zaczęli się odwracać dotychczasowi sojusznicy. W marcu 1813 r. a stronę Rosji przeszły Prusy. Napoleon zgromadził ponownie wojska i odniósł zwycięstwa pod Lützen i Budziszynem. W sierpniu 1813 r. przeciwko Francji wystąpiła Austria, a wkrótce do koalicji antynapoleońskiej przystąpiła także Szwecja. W dniach 16 - 19 października 1813 r. doszło pod Lipskiem do tzw. "bitwy narodów", która zakończyła się porażką Napoleona (przewaga liczebna była po stronie przeciwnika, po stronie Napoleona zostali już tylko Polacy). Napoleon został zmuszony do wycofania się na teren Francji. Kampania roku 1814 r. jeszcze raz ujawniła militarny geniusz Napoleona, który odniósł szereg błyskotliwych zwycięstw. Tymczasem wojskom szóstej koalicji antyfrancuskiej poddał się Paryż, a Napoleon, ulegając presji ze strony swoich marszałków zdecydował się na abdykację. 6 kwietnia 1814 r. abdykował on na rzecz swojego syna. Zachował tytuł cesarski i otrzymał we władanie Elbę (wyspę u wybrzeży Włoch) oraz pensję wypłacaną przez Ludwika VIII (z dynastii Burbonów, został on osadzony na tronie francuskim przez wojska zwycięskiej koalicji). Po dziesięciu miesiącach wygnania Napoleon opuścił Elbę i 1 marca 1815 roku wylądował we Francji. Wraz z niewielką grupką żołnierzy wyruszył w dwudziestodniowy marsz na Rzym (rozpoczęło się słynne "sto dni" Napoleona). Nie oddając ani jednego wystrzału wierne Napoleonowi oddziały wkroczyły 20 marca 1815 r. do Paryża. Stało się to możliwe dzięki poparciu społeczeństwa (Napoleon był entuzjastycznie witany przez ludność) i żołnierzy, którzy odmówili strzelania do swojego cesarza. Powszechnie nie lubiany Ludwik XVIII musiał uciekać ze stolicy. Powrót Napoleona wywołał popłoch wśród zebranych na kongresie wiedeńskim monarchów i dyplomatów. Szybko zebrała się siódma koalicja antynapoleońska ( w jej skład weszły te same państwa, co poprzednio). Mimo pokojowych deklaracji Napoleon został zmuszony udziału w kolejnej wojnie. Zakończyła się ona klęską wojsk francuskich w bitwie pod Waterloo (18 czerwca 1815 r.). Skutkiem tego była druga abdykacja Napoleona, podpisana 22 czerwca 1815 r. Napoleon abdykował na rzecz swojego syna, ale tej decyzji nie uszanowano i na francuskim tronie osadzono ponownie Ludwika XVIII. Po abdykacji Napoleon postanowił opuścić Francję i udać się pod opiekę Anglików, ci jednak nie potraktowali go jak byłego władcy. Napoleon został osadzony przez nich na odległej wyspie Św. Heleny (wyspa na Oceanie Atlantyckim), gdzie spędził ostatnie lata swojego życia. Napoleon zmarł 5 maja 1821 r. w Longwood. Jego szczątki zostały sprowadzone do Francji w roku 1840 i spoczęły w paryskim Kościele Inwalidów.